Rośliny trujące i potencjalnie niebezpieczne w ogrodach terapeutycznych cz. II

Anna Kalina-Gagnelid

Zgodnie z zapowiedzią prezentujemy część drugą artykułu o roślinach trujących w ogrodach terapeutycznych. Zachęcamy do zapoznania się z nią wszystkich planujących nowe nasadzenia na terenach gdzie mają być prowadzone zajęcia terapii ogrodniczej.

Tak jak zaznaczyliśmy w części pierwszej, z pewnością prezentowana przez nas lista nie jest to lista kompletna i zachęcamy do jej uzupełniania. Będziemy wdzięczni za dodatkowe informacje. Czekamy na Wasze komentarze!

Lista roślin trujących podzielona została na grupy: byliny i rośliny dwuletnie (w tym rośliny tzw. cebulowe), jednoroczne, krzewy i drzewa oraz pnącza. W porządku alfabetycznym wymienia ona zarówno gatunki jak i rodzaje. Jeśli wymieniamy rodzaj bez podania gatunków oznacza to, że wszystkie rośliny do niego należące lepiej traktować jako trujące. Przykładem niech będą tu rośliny z rodzaju Jaskrowatych. Nie wymieniamy zatem wszystkich Jaskrów osobno. Należy założyć, że wszystkie mogą być potencjalnie niebezpieczne. Osobno pojawiają się gatunki z rodzaju Jaskrowatych, które są szeroko uprawiane i łatwo rozpoznawalne. Dla bezpieczeństwa  lepiej „na wszelki wypadek” wykluczyć jakiś gatunek niż ryzykować narażenie podopiecznych na kontakt z roślinami trującymi. Jest to oczywiście uproszczenie, ale zakładamy, że jest jednocześnie i pewne ułatwienie.

Wiemy, że rośliny z danego rodzaju są trujące i już nie musimy szukać czy dany gatunek nie jest czasem pozytywnym wyjątkiem.

Na liście znalazły się dwie rośliny uprawiane w pojemnikach, nie zimujące w gruncie: Oleander pospolity i Brugmansia. Ta druga występuje pod dwiema innymi potocznymi nazwami Datura lub Trąby anielskie. Zostały uwzględnione ze względu na to że są dość często uprawiane a są silnie trujące.

Na koniec chcielibyśmy zwrócić uwagę na owoce, strąki lub torebki nasienne niektórych roślin trujących. Mogą one stać się przedmiotem zainteresowania podopiecznych. Tam gdzie to możliwe trzeba o nich poinformować i uświadomić zagrożenia lub przydatność (np. Miechunka rozdęta, Dziki bez czarny) w pozostałych przypadkach należy unikać kontaktu z nimi.

Czerwone owoce mają: Wiciokrzewy, Czermień błotna, Konwalia majowa, Miechunka rozdęta, Obrazki włoskie, Psianka słodkogórz, Bez koralowy, Kolcowoje, Ostrokrzew kolczasty, Suchodrzewy, Wawrzynki.Czerwona osnówka nasiona Cisów nie jest trująca, ale nasiona znajdujące się w środku są niebezpieczne i jako takie należy je traktować. Kaliny mogą mieć owoce czerwone lub czarne. Dławisz, Trzmieliny, Ogniki mają owoce pomarańczowe, żółte lub czerwone. Czarne owoce mają min.: Dziki bez czarny, Ligustr, Czeremchy, Mahonia, Szakłak pospolity i dojrzałe egzemplarze Bluszczu pospolitego. Owoce białe lub różowawe występują u Śnieguliczek. Ponadto duże torebki nasienne Bielunia dziędzierzawy ( zielone, trochę podobne do łupin Kasztanowca zwyczajnego) i Rącznika pospolitego ( czerwone, kolczaste) przyciągają uwagę a wypełnione są trującymi nasionami. Strąki występują u Glicynii chińskiej, Fasoli wielkokwiatowej (trujące surowe nasiona), Łubinu trwałego, Robinii akacjowej i szczególnie niebezpiecznych Złotokapów.

Jeśli w Waszych ogrodach terapeutycznych rosną rośliny z poniższej listy zapoznajcie się z nimi bliżej. Sprawdźcie, które ich części są szczególnie trujące i w jakim momencie wegetacji. Oceńcie czy mogą mogą stanowić zagrożenie czy można je pozostawić w ogrodzie.

Wszystkie rośliny z poniższej listy mogą być niebezpieczne dla zdrowia i życia. Szczególnie niebezpieczne zostały zaznaczone pogrubioną czcionką. Jeśli Waszym zdaniem inne gatunki powinny zostać tak oznaczone napiszcie do nas o tym.

Osobnym wątkiem co do bezpieczeństwa w ogrodach są kwestie związane z tym jak mogą z nich korzystać osoby cierpiące na poważne alergie kontaktowe i wziewne. Planujemy w przyszłości poruszyć ten temat.

Mamy nadzieję, że poniższa lista okaże się dla Was przydatna.

Lista trujących roślin ogrodowych

Byliny/rośliny dwuletnie

• Barwinek (Vinca) – rośliny z rodzaju  
• Bodziszek czerwony (Geranium sanguineum)  
• Bokkonia sercowata (Macleaya cordata )  
• Ciemiernik (Helleborus L.) – rośliny z rodzaju
• Czermień błotna (Calla palustris)  
• Dyptam jesionolistny (Dictamnus albus L.) 
• Grążel żółty (Nuphar lutea) 
• Groszek żółty (Lathyrus pratensis )  
•  Grzybień biały (Nymphaea alba L.) 
• Jaskier (Ranunculus L.) – rośliny z rodzaju  
• Kokoryczka wielkokwiatowa (Polygonatum multiflorum) 
• Knieć błotna (Caltha palustris)    
• Konwalia majowa (Convallaria majalis )   
• Kopytnik pospolity (Asarum europaeum)   
• Kosaciec żółty (Iris pseudoacorus)    
• Lak pospolity (Cheiranthus cheiri )
• Łubin trwały (Lupinus polyphyllus) 
• Łyszczec wiechowaty=Gipsówka (Gypsophila paniculata) 
• Miechunka rozdęta (Physalis alkekengi)  
• Mięta długolistna (Mentha longifolia) 
• Mięta polej (Mentha pulegium) 
• Miłek wiosenny (Adonis vernalis )
• Miłek letni (Adonis aestivalis L.) 
• Mydlnica lekarska (Saponaria officinalis)
• Naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea)
• Nawłoć pospolita (Solidago virgaurea)  
•  Obrazki włoskie (Arum italicum)
• Ostróżka (Delphinium) – rośliny z rodzaju
• Orlik (Aquilegia L.) – rośliny z rodzaju  
• Pierwiosnek (Primula) – rośliny z rodzaju
• Przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis)
• Parzydło leśne (Aruncus dioicus)
• Pełnik (Trollius) – rośliny z rodzaju
• Piwonia (Paeonia) – rośliny z rodzaju
• Pluskwica europejska (Actaea europaea)  
• Przegorzan kulisty (Echinops sphaerocephalus)  
• Rannik zimowy (Eranthis hyemalis)
• Rojnik murowy (Sempervivum tectorum) 
• Rozchodnik ostry (Sedum acre) 
• Rudbekia owłosiona (Rudbeckia hirta)   
• Ruta zwyczajna (Ruta graveolens) 
• Rutewka orlikolistna (Thalictrum aquilegiifolium) 
• Sadziec konopiasty (Eupatorium cannabinum) 
•  Sasanka łąkowa (Anemone pratensis) 
• Serduszka okazała (Dicentra spectabilis)  
• Tojad mocny (Aconitum firmum) 
• Trojeść amerykańska (Asclepias syriaca)   
• Wilczomlecz (Euphorbia) – rośliny z rodzaju
• Zawilec gajowy (Anemone nemorosa) 
• Zawilec japoński (Anemone hupehensis)  
• Zdrojówka rutewkowata (Isopyrum thalictroides) 
• Żmijowiec zwyczajny (Echium vulgare L.)   

Cebulowe

• Cebulica syberyjska (Scilla siberica)
• Cebulica dwulistna (Scilla bifolia) i pozostałe Cebulice
• Hiacynt (Hyacinthus ) – rośliny z rodzaju
• Lilia biała (Lilium candidum)
• Lilia bulwkowata (Lilium bulbiferum)
• Lilia złotogłów (Lilium martagon)
• Narcyz (Narcissus) – rośliny z rodzaju
• Przebiśnieg pospolity (Galanthus nivalis)
• Szachownica kostkowana (Fritilaria meleagris)
• Szachownica cesarska (Fritilaria imperialis)
• Śnieżyca wiosenna (Leucojum vernum)
• Tulipan (Tulipa) – rośliny z rodzaju
• Zimowit jesienny (Colchicum autumnale)

Jednoroczne

• Bieluń dziędzierzawa (Datura stramonium L.)
• Brugmansia – rośliny z rodzaju (potocznie Datura lub Trąby anielskie)
• Jaskółcze ziele (Chelidonium majus)
• Mak (Papaver) – rośliny z rodzaju
• Psianka słodkogórz (Solanum dulcamara)
• Rącznik pospolity (Ricinus communis)
• Tytoń (Nicotiana) – rośliny z rodzaju

Krzewy i drzewa

• Aukuba japońska (Aucuba japonica)
• Azalia pontyjska (Rhododendron luteum)
• Bez koralowy (Sambucus racemosa)
• Buk pospolity (Fagus sylvatica)
• Bukszpan zwyczajny (Buxus sempervirens)
• Cis (Taxus) – rośliny z rodzaju
• Cis pospolity (Taxus bacatta)
• Cis pośredni (Taxus media)
• Cis japoński (Taxus cuspidata)
• Czeremcha zwyczajna (Padus avium)
• Czeremcha amerykańska (Prunus serotina)
• Dziki bez czarny (Sambucus nigra)
• Janowiec barwierski (Genista tinctoria)
• Jałowiec (Juniperus) – rośliny z rodzaju
• Jałowiec pospolity (Juniperus communis)
• Jałowiec sabina (Juniperus sabina)
• Jodła pospolita (Abies alba)
• Kalina (Viburnum) – rośliny z rodzaju
• Kalina koralowa (Viburnum opulus)
• Kalina hordowina(Viburnum lantana)
• Kasztanowiec (Aesculus) – rośliny z rodzaju
• Kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum)
• Kolcowój chiński (Lycium chinense)
• Kolcowój pospolity (Lycium barbarum)
• Laurowiśnia wschodnia (Prunus laurocerasus)
• Ligustr (Ligustrum)– rośliny z rodzaju
• Machonia pospolita (Mahonia aquifolium)
• Modrzewnica zwyczajna (Andromeda polifolia)
• Ognik szkarłatny (Pyracantha coccinea)
• Oleander pospolity (Nerium oleander)
• Ostrokrzew kolczasty (Ilex aquifolium)
• Pieris japoński (Pieris japonica)
• Robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia)
• Różanecznik (Rhododendron) – rośliny z rodzaju
• Suchodrzew (Lonicera) – rośliny z rodzaju
• Suchodrzew pospolity (Lonicera xylosteum)
• Sumak (Rhus) – rośliny z rodzaju
• Sumak octowiec (Rhus typhina)
• Szakłak pospolity (Rhamnus cathartica)
• Szczodrzeniec (Chamaecytisus) – rośliny z rodzaju
• Szczodrzeniec purpurowy (Chamaecytisus purpureus)
• Śnieguliczka biała (Symphoricarpos albus)
• Śnieguliczka (Symphoricarpos) – rośliny z rodzaju
• Trzmielina (Euonymus) – rośliny z rodzaju
• Wawrzynek (Daphne)– rośliny z rodzaju
• Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum)
• Wawrzynek główkowaty (Daphne cneorum)
• Złotokap (Laburnum) – rośliny z rodzaju
• Żarnowiec (Cytisus scoparius)
• Żywotnik (Thuja)– rośliny z rodzaju
• Żywotnik zachodni (Thuja occidentalis)
• Żywotnik wschodni = Biota wschodnia (Platycladus orientalis)
• Żywotnik olbrzymi (Thuja plicata)
• Żywotnik (Thuja) – rośliny z rodzaju
• Żywotnik nibyolbrzymi (Thuja x plicatoides)
• Żywotnikowiec japoński (Thujopsis dolabrata)

Pnącza

• Bluszcz pospolity (Hedera helix)
• Dławisz (Celastrus orbiculatus )
• Fasola wielkokwiatowa (Phaseolus coccineus ) (surowe nasiona)
• Glicynia=Wisteria=Słodlin chiński (Wisteria sinensis)
• Hortensja pnąca (Hydrangea petiolaris)
• Kokornak wielkolistny (Aristolochia macrophylla)
• Miesięcznik dahurski (Menispermum davuricum)
• Milin amerykański (Campsis radicans)
• Powojnik prosty (Clematis recta)
• Powojniki (Clematis) – rośliny z rodzaju
• Rdestówka Auberta (Fallopia aubertii)
• Trzmielina (Euonymus) – rośliny z rodzaju
• Wiciokrzew pomorski (Lonicera periclymenum)
• Wiciokrzew przewiecień (Lonicera caprifolium)
• Wilec (Ipomoea ) – rośliny z rodzaju
• Winnik  zmienny (Ampelopsis brevipedunculata)
• Winobluszcz pięcioklapowy (Parthenocissus quinquefolia)
• Winobluszcz trójklapowy (Parthenocissus tricuspidata)